Hebreeuwse Poezie - Parallellisme
Auteur: David Moerman
Poëzie en proza
In het Nederlands is poëtische tekst onderscheiden van proza door een aantal uiterlijke kenmerken. Misschien wel het bekendste kenmerk is rijm. De rijm is bijvoorbeeld een bijzonder zichtbaar element in onze berijmde psalmen (de naam geeft het al aan). De Bijbeltekst achter deze berijmde psalmen kent echter hoegenaamd geen rijm. Toch beschouwt men de Hebreeuwse Psalmen wel degelijk als poëzie, in tegenstelling tot een Bijbelboek als Genesis.
Hoewel rijm meestal ontbreekt, zijn er toch een aantal typerende kenmerken die het mogelijk maken de Hebreeuwse poëzie te herkennen. Wanneer er een grondtaalgerichte vertaling wordt gebruikt (bijv. de (herziene) Statenvertaling), dan zijn deze kenmerken in de vertaling ook nog terug te vinden. Dit zou met rijm veel moeilijker zijn geweest. Een aantal poëziekenmerken van het Bijbels Hebreeuws volgt hieronder.
Poëzie komt in het Oude Testament niet alleen voor in de Psalmen, maar ook in Spreuken, Prediker, Job, en Hooglied. Verder bevatten veel profeten ook gedeelten met poëzie.
Over het algemeen worden de stijlvormen in de Hebreeuwse poëzie niet al te strak gehanteerd, en gaat de inhoud meestal vóór de vorm - dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld onze eigen psalmberijming waar de rijmschema's vast staan.
Parallellisme
Parallellisme is een belangrijk en veel voorkomend kenmerk in de oud-testamentische poëzie. Het kan worden gedefinieerd als twee opéénvolgende zinnen of zinsdelen die betrekking op elkaar hebben. Een voorbeeld uit Psalm 1:6:
Want de HEERE kent den weg der rechtvaardigen;
maar de weg der goddelozen zal vergaan.
Hier betreft het een tegenstelling; en een dergelijke tegenstelling komt in de Bijbel heel vaak voor en zou kunnen worden gezien als een kernthema van het boek Psalmen. Een andere vorm van parallellisme is de versterking of uitbreiding van een bepaalde gedachte. Nogmaals Psalm 1, maar nu vers 1:
Welgelukzalig is de man, die niet wandelt in den raad der goddelozen,
noch staat op den weg der zondaren,
noch zit in het gestoelte der spotters;
Soms wordt parallellisme gebruikt om tot een bepaalde climax te komen, bijvoorbeeld Psalm 93:3:
De rivieren verheffen, o HEERE!
de rivieren verheffen haar bruisen;
de rivieren verheffen haar aanstoting.
