Bijbellezen aan tafel en dagsluiting
Auteur: ds. W. Pieters
Bijbellezen aan tafel
Waarde en betekenis
In veel gezinnen wordt enkele malen per dag na de maaltijd uit de Schrift gelezen. Dat toont de centrale plaats, die het Sola Scriptura, alleen de Schrift, sinds de Reformatie inneemt in het gereformeerde gezinsleven.
De grote betekenis van Gods Woord moet in de opvoeding gestalte krijgen door de manier waarop we als ouders met de Schrift aan tafel omgaan.
Heel gevaarlijk is het ontstaan van een zekere sleur, die het gevolg kan zijn van een zonder meer overnemen van een bestaande gewoonte. Natuurlijk is het heel zinvol om de Schrift van Genesis tot Openbaring te lezen in een gezin met kinderen die ouder zijn dan twaalf jaar. Bij jonge kinderen kan men ook de historische boeken van de Schrift achter elkaar lezen. Maar als dat onze enige vorm van omgang met het Woord is in gezinsverband en er bovendien nooit een vraag over het schriftgedeelte wordt gesteld, dreigt het bijbellezen af te slijten tot een zuiver traditioneel handelen. Natuurlijk is het zo, dat de Geest van Christus dwars daar doorheen breekt als Hij het Woord toepast. Maar dat neemt de verantwoordelijkheid voor de ouders niet weg. In afhankelijkheid van God moeten er mogelijkheden gezocht worden om van tijd tot tijd enige afwisseling aan te brengen. Daarbij zal de leeftijd van de kinderen een duidelijk woord meespreken. In het algemeen geldt dat - zeker bij de hoofdmaaltijd - ruimschoots de tijd moet worden genomen voor een gesprekje na de schriftlezing, terwijl ook altijd geprobeerd moet worden de kinderen bij het bijbellezen te betrekken. Het gaat om het wekken van belangstelling, het aanleren van een eerbiedige omgang met de Schrift, het ontwikkelen van een luisterhouding en het leren deenemen aan het gesprek over het Woord en de dienst des Heeren.
Hoe betrekken we het kind bij de schriftlezing?
Niet elke vader heeft dezelfde gave ontvangen ten aanzien van het voorlezen uit de Schrift in de gezinskring. Dat is geen bezwaar, als we ons maar echt toeleggen op het eerbiedig en zo goed mogelijk leren lezen. Het gaat vooral om de geestelijke instelling waarmee we lezen. Een kind voelt de dingen haarscherp aan. Het snel en oneerbiedig afraffelen van een bijbelgedeelte heeft al veel schade aangericht in kinderharten. Als het kind maar ziet dat vader met eerbied de huisbijbel opent ...
Als het kind maar hoort, dat vader met eerbied leest uit het Woord van God ...
Bij het kiezen van de lengte van het bijbelgedeelte moet rekening worden gehouden met het feit dat de aandacht van jonge kinderen niet lang gespannen kan zijn. Een groot hoofdstuk lezen we daarom in enkele gedeelten.
Heel oud en nog steeds bruikbaar is de eenvoudige opdracht: 'Jij mag straks het laatste woord zeggen. Goed luisteren hoor!'
In een gezin met jonge kinderen, tot tien jaar, kan een geschiedenis of een gedeelte ervan, goed gekozen worden. Na het lezen kunnen dan een paar eenvoudige vragen erover gesteld worden. Dat kunnen 'kennisvragen' zijn. Maar de vragen kunnen ook betrekking hebben op de strekking van de stof. Door het stellen van deze vragen ontwikkelen de kinderen een aktieve luisterhouding. Het kind weet: straks vraagt papa iets aan mij.
Het te lezen gedeelte kan ook worden ingeleid met een enkele zin, die gelijk tot luisteren aanspoort: 'Vanavond lees ik verder over Jakob. Hij droomt over een trap of ladder. En Wie ziet hij daar op die ladder? Luister maar goed. Straks vraag ik het.'
Ook is het belangrijk dat ouders regelmatig tegen de kinderen zeggen dat ze zelf ook vragen mogen stellen. Het kind moet voelen, dat die ruimte ervoor is.
Soms zijn de vragen van kinderen niet eenvoudig te beantwoorden. Ze hebben betrekking op God en Zijn werk, op leven en sterven, op hel en hemel. Altijd moet geprobeerd worden eenvoudig en eerlijk te antwoorden. Het kan zijn dat er niet altijd een afdoend antwoord is. Eerlijk kan erkend worden dat ouders ook niet altijd alles begrijpen.
Op een gegeven moment zal het kind dat lezen heeft geleerd, zelf aangeven dat het graag bij het bijbelllezen wordt betrokken: 'Mag ik ook een vers lezen?' Dan kan heel goed aan de kinderen een eigen Bijbel gegeven worden waaruit ze meelezen. Ondertussen kan dan aan het kind gevraagd worden ook een paar verzen te lezen.
Hulpmiddelen
Het is duidelijk dat enkele hulpmiddelen voor het verstaan van de Schrift heel handig zijn. Bijvoorbeeld de Statenbijbel met kanttekeningen en een verklaring, als van Matthew Henry, zijn ons geld dubbel en dwars waard.
Dagsluiting
Per gezin kan vastgesteld worden of dagsluiting noodzakelijk is. Als bijvoorbeeld bij de avondmaaltijd iedereen aanwezig is, kan dat als afsluiting van de dag worden gezien. Is dit niet zo, dan kan in de avondsluiting geprobeerd worden dat het hele gezin bij elkaar is. Een bijbelgedeelte lezen, bijvoorbeeld met een dagboek is een mogelijkheid. Met een vrij gebed kan dan de dag worden afgesloten.
Een bewuste keuze
Ouders worden geroepen om zich in te spannen om goede vormen te vinden, waarin de dienst des Heeren in het gezin praktisch gestalte kan aannemen. De kinderen moeten daarbij zien, horen en merken dat het om Gods zegen te doen is. Dan alleen zal het gezin - in alle gebrek - een oefenplaats voor praktische vroomheid kunnen zijn in een goeddeels ontkerstende samenleving. Dat kan niet zonder smeekgebed om de hulp des Heeren: 'Zonder Uw Geest vermogen wij niet onze weg te gaan!'
