Hoe moet ik omgaan met eenzaamheid
Auteur: ds. W. Pieters
Ik wil deze vraag in twee vragen splitsen:
- Hoe moet ik omgaan met positieve eenzaamheid?
- Hoe moet ik omgaan met negatieve eenzaamheid?
Er is positieve eenzaamheid: wanneer we alleen zijn met God. Een echte christen, ook op catechisanten leeftijd, is hieraan te herkennen, dat hij weigert in de massa onder te gaan maar dat hij alleen durft staan en ook kan staan; omdat hij voor God heeft gestaan, hij God heeft ontmoet. Het is dan ook een grote ellende van ons menszijn wanneer wij niet één uur alleen kunnen zijn in onze kamer. Veel mensen durven dat niet. Er moet altijd muziek aan, er moet afleiding zijn, we moeten iets om handen hebben. Eenzaam, alleen zijn, God ontmoeten, dat durft hij niet. Een mens die God heeft leren kennen, durft dat wel. Hij ontwijkt de eenzaamheid van de binnenkamer niet. In die zin was ook Christus de grote Eenzame. Hij kon zeggen: Ik ben niet alleen, de Vader is met Mij. En dat terwijl alle mensen Hem verlieten. Echt positieve eenzaamheid is “Eenzaam met God gemeenzaam!”
Maar er is ook negatieve eenzaamheid. Dat is wanneer wij óf weinig mensen ontmoeten, ons door mensen in de steek gelaten voelen; óf misschien wel heel veel mensen ontmoeten, zonder dat er ooit een echte ontmoeting tot stand komt. Het gebeurt nogal eens dat we, mede door grote drukte, geen tijd hebben of maken voor echt contact. We openen ons hart niet. Er komt geen echte communicatie tot stand. We blijven in onszelf opgesloten. Drukte, tijdgebrek, kan dan ook een grote bedreiging vormen. De omgang met anderen gaat er aan stuk. Eenzaamheid loert. Het kan ook zijn dat wij ons niet durven blootgeven. Het valt immers niet mee om de geheimen op tafel te leggen. Nog niet zo lang geleden ontmoette ik iemand, die eerlijk met mij over zijn seksuele noden sprak. Dat kom ik niet vaak tegen. Men durft niet. En ik begrijp dat. Wanneer jij over je noden, vragen, zorgen, moeite, zonden, vreugden, verwachtingen en blijdschap, geen gesprek aandurft met je vrienden met je familie of je gezinsleden, dan word je eenzaam. En dan wordt het alleen maar erger. De maatschappij waarin wij leven is individualistisch. Het valt steeds minder mee om omgang, hartelijke vriendschap en nabijheid te geven of te ervaren.
David klaagt in Psalm 25: ik ben eenzaam. En hij vraagt: wendt U tot mij en wees mij genadig! Over deze tekst werd dominee R. Bakker een meditatie waarin hij opmerkt: iedereen is eenzaam in het diepst van de zaak. Dat is een gevolg van de zondeval. In het paradijs waren God en mens één. In het paradijs waren mensen één. Door de zondeval vervreemdde Adam van zijn vrouw, en vervreemdden Adam en zijn vrouw van God. We zullen eraan moeten werken om eenzaamheid in de eerste plaats in ons eigen leven, maar ook in het maatschappelijke en sociale leven terug te dringen of te voorkomen. Alleen, we zullen er zowel in ons eigen leven als in het maatschappelijke nooit een goede oplossing voor vinden, dan alleen door deze twee elementen: de geloofsomgang met God, en de liefdevolle omgang met elkaar, als christenen onderling vooral in de gemeenschap der heiligen. We moeten oog en hart voor de ander krijgen! Ik denk dat wij allemaal wel begrijpen dat eenzaam zijn niet hetzelfde is als alleen zijn; het gaat meer om een gevoel. Als je alleen bent maar je niet eenzaam voelt, ben je gelukkig en heb je een bezigheid of zo. De grootste eenzaamheid bestaat hierin, dat je door God verlaten bent. En wat heb jij anders verdiend dan de eeuwige godverlatenheid? Ben jij het daar ook mee eens geworden?
Een praktisch punt is het volgende: wanneer jij bang bent om later alleen over te blijven omdat je bang bent voor eenzaamheid, moet je vooral niet denken dat verkering krijgen en trouwen de oplossing zouden zijn van die dreiging. Een ongetrouwde, of alleenstaande - tegenwoordig ook wel genoemd alleengaande -, kan eenzaam zijn (laten wij oog voor zo iemand hebben). Maar heb je geen goede basis voor je toekomstige huwelijk, dan solliciteer je naar een heel eenzaam huwelijksleven. En dat is je niet te gunnen. Daarom: heb je ogen en oren wijd open, en wees je altijd hiervan bewust dat eenzaamheid alleen wordt opgelost wanneer de zondeval wordt opgeheven; dus wanneer het weer goed komt tussen God en jou, en er zo ook een basis kan komen om goede, echte en hechte vriendschap te hebben, en eventueel om een goed, een gezegend en christelijk huwelijk te krijgen.
Nog een heel andere praktisch punt: ken jij in je omgeving, je eigen familiekring, een weduwe, of weduwnaar? Bezoek die eens wat vaker…
