Des HEEREN Lof, Girolamo Savonarola
Auteur: ds. W. Pieters
Girolamo Savonarola
Wie zou dát nu toch zijn: Girolamo Savonarola? Hij leeft in dezelfde tijd als paus Alexander VI. Deze paus is de wreedste, gemeenste en meest goddeloze paus van alle eeuwen. Zelfs een roomse geschiedschrijver weet over hem niets anders te schrijven dan:
'Bij hem was geen trouw, geen waarheid, geen schaamte, geen zedelijkheid, geen godsvrucht, maar onverzadelijke hebzucht, onbegrensde eerzucht, gruwelijke wreedheid en de meest schandelijke levenswijze.'
En als de paus en hogere geestelijkheid zo zijn, kun je verwachten dat het gewone kerkvolk ook goddeloos leeft. Zo is het dan ook in Florence - waar Savonarola komt wonen en werken -, een stad in Midden-Italië, niet ver van Pisa (waar die scheve toren staat). Om in die tijd een Christen te vinden, moet je hem 'met een lantaarntje zoeken'. In die tijd dus leeft Savonarola. In zijn prediking lijkt hij op de profeet Elia, de boetgezant. Op 21 september 1452 wordt hij in Ferrara geboren. Al jong is hij een boekenvriend en studeert hij naar hartelust. Hij kan het niet vinden in de zogenaamde wetenschap van zijn dagen, die te rade gaat bij Griekse, heidense wijsgeren. Hij keert zich naar de Bijbel. Daarom gaat hij naar een klooster van de Dominicanen, in Bologna. Maar o, wat valt hem dat tegen. In het klooster vindt hij niet wat hij er zoekt: er is geen heilig, maar juist een heel erg onheilig leven. De inwoners van het klooster houden zich helemaal niet aan Gods Woord, maar ze leven in allerlei uitspattingen. Toch vindt hij in zekere zin rust in dit klooster, namelijk door het lezen van de boeken van Augustinus, en vooral door het lezen van de Heilige Schrift.
Meer en meer komt Savonarola tot de overtuiging dat God de gruwelijke goddeloosheden van de kloosters, de kerk en het pauselijke hof niet ongestraft zal laten. Diep raakt hij ervan doordrongen dat er ernstige oordelen van God boven Italië hangen. Maar vanuit de Schrift krijgt hij er ook zicht op dat de Heere Zijn kerk niet zal verlaten, maar zal vernieuwen. Al is het door oordelen heen, Hij zal een gelouterde kerk geboren doen worden. Na korte tijd wordt hij geroepen om in een klooster te Florence de nieuwelingen te onderwijzen. Hij preekt dan over het Bijbelboek Openbaring. Deze preken zijn zo ernstig en aangrijpend, dat ze onuitwisbare indrukken nalaten bij de jonge kloosterlingen.
Spoedig is de kerk te klein, een grotere kerk wordt aan hem toegewezen; spoedig is ook deze te klein; er worden galerijen in gemaakt. In zijn preken stelt hij onomwonden de misdaden van de geestelijken aan de orde. Ook preekt hij bijna net zoals Luther later zal preken. Lees maar:
'Wendt u tot de Gekruisigde, en aanschouw Zijn liefde, waarmee Hij wilde sterven, opdat u zou worden gered. Vertrouw Hem. Hij zal uw gebogen hart oprichten; Hij zal u helpen, al hebt u ook veel duizendmalen gezondigd. Hij zal u vergeven, zoals de moordenaar aan het kruis.'
Savonarola voorspelt diverse ernstige gebeurtenissen, die alle uitkomen. Hij grijpt vooral de rijken aan, die in schandelijke overdaad leven en de armen rustig laten verhongeren. Ook spaart hij in zijn boetepreken de paus niet. Deze wordt boos, ook bang. Hij biedt Savonarola de eervolle positie aan van kardinaal (nog belangrijker dan een aartsbisschop), als hij maar zal zwijgen. Maar Savonarola zegt: ik draag liever, met getrouw te zijn aan Gods opdracht, de martelaarshoed, dan, met ontrouw te zijn, de kardinaalshoed.Er komt in Florence door het optreden van Savonarola een grote verandering. Op de markt is, met pasen 1497, een grote brandstapel opgericht van allemaal zondige modeartikelen, speelkaarten, onzedelijke boeken en schilderijen, dobbelstenen, carnavalsmaskers en alle mogelijke ijdele dingen. Alles wordt verbrand en het volk zingt Psalmen. Het is een grote verandering. Savonarola heeft maar één wens: dat Jezus Christus Koning zal zijn van Florence, in staat en kerk, in huis en hart. Ja, er verandert veel: geen wereldse feesten, geen danspartijen; maar het hart blijft helaas al te vaak toch hetzelfde. Toch vervullen het volgende jaar weer in de carnavalstijd geen feesten, maar alleen soberheid en ernst de straten van Florence. Maar toch, nog geen wee maanden later, als de paus zijn grote macht laat blijken, wordt Savonarola gevangen genomen, gefolterd en verbrand; het is 23 mei 1498 ... Volksgunst en volkswoede lagen bij Jezus dicht bij elkaar: 'Hosanna! - Kruist Hem!' Zo is het ook bij Savonarola. Luther schrijft later een aanbevelend voorwoord in een boekje met preken van Savonarola, ondanks dat ook deze Italiaanse monnik nog veel van de roomse dwalingen niet heeft doorzien:
'Hoewel aan deze heilige man nog slijk kleeft van menselijke theologie, heeft hij toch uitgesproken, dat alle roem van goede werken níets is voor God, en dat wij ons in gericht en dood uitsluitend kunnen verlaten op het geloof zónder de werken.'
