Hoe moet ik omgaan met emotie
Auteur: ds. W. Pieters
Emotie is gevoel. We zijn geschapen met gevoel; we zijn gevoelige wezens. Emotie is dus goed. Toch is daarmee niet alles gezegd. We zijn op alle terreinen van ons leven met zonde besmet. Ons denken, ons verstandelijk vermogen, het vermogen om ergens een oordeel over te vellen, is door de zonde verduisterd. We kunnen dan ook vaak geen goede conclusies meer trekken. Een voorbeeld is de manier waarop mensen – misschien ook jij wel – conclusies verbinden aan wat de Bijbel ons zegt over de uitverkiezing. De conclusie dat we er dan toch niets aan kunnen veranderen en dat het dan niet uitmaakt hoe we leven, is volgens ons misschien volledig terecht, maar ondertussen deugt ze niet. Zo’n conclusie te trekken bewijst alleen maar hoe verdorven ons ‘oordeel’ is.
Ook onze wil is door de zonde aangetast. We willen het verkeerde. Zelfs als we inzien dat het verkeerd of schadelijk is, willen we het toch. Neem als voorbeeld drank. Iedereen met gewoon menselijk denkvermogen weet dat het slecht is om verslaafd te worden – en toch zien we het keer op keer gebeuren, dat mensen verslaafd raken aan de drank (om over drugs nog maar te zwijgen).
Zo is het nu ook met ons gevoelsleven, onze emoties. Ze zijn door onze val in het paradijs beschadigd. We kunnen onze emoties niet altijd onder controle houden en we kunnen ze niet altijd vertrouwen. Wat het eerste betreft kunnen we heel onbeheerst boos worden. Of we worden uitgelaten vrolijk. Of ons verdriet kent geen grenzen. Het was en is een belangrijk deel van jouw opvoeding om je te leren je emoties te beheersen. Ben je een keer boos, dan betekent dat niet dat je de boel kort en klein slaat. Ben je een keertje heel blij en iemand erg dankbaar, dan houdt dat nog niet automatisch in dat je heel je maandsalaris uitgeeft aan een cadeau voor die persoon. Ben je teleurgesteld dan hoef je dat niet dus op deze manier te vertolken dat je direct stopt met je cursus. Als christen leer je relativeren. Je leert zien dat jij verdrietig-zijn niet op dezelfde manier beleeft als iemand die de ware troost mist; zo ook met boos of blij zijn. De christenliefde tempert de boosheid. En aardse blijdschap is ook in de hoogste graad nog steeds een nietigheid vergeleken met de blijdschap die je meemaakte toen God je zonden vergaf… OF NIET SOMS?? Ik schreef ook dat we ons gevoel, onze emotie, niet kunnen vertrouwen. We kunnen er niet van uit gaan dat we een veilige koers gaan, omdat we er een goed gevoel bij hebben. Belangrijk is dat we ons richten op het onfeilbare Woord van onze God.
Emotie is als deel van ons mensenbestaan er ook bij betrokken wanneer de Heere ons door Zijn Heilige Geest gaat aanraken. Dat vóelen we. Dat wekt onze emotie op. We raken, om een voorbeeld te noemen, aangedaan wanneer we horen hoe arm het Kindeke van Bethlehem voor ons werd, en wanneer ons gevoelvol wordt uitgetekend hoe diep Zijn lijden ging in de hof van Gethsemané. Emotie is niet verkeerd, ook niet in verband met geestelijke dingen. Maar weer geldt: vertrouw niet op je gevoel, Wanneer je onder een preek je tranen niet kunt bedwingen bij het horen hoe ernstig God jouw zonde straft of hoe groot Zijn liefde blijkt te zijn, mag je de Heere wel danken dat je niet onbewogen bent, maar je moet ook niet denken dat je nu dus ‘bekeerd’ bent. Emotie is geen wedergeboorte, al gaat het werk van de wederbarende Heilige Geest niet buiten het gevoel of de emotie om. Hoe functioneert emotie of gevoel dan in het geheel van de geestelijke ervaringen? De Bijbel maakt duidelijk dat bekering en geloof met twee heel gevoelige of emotionele dingen samenhangt: zondesmart en geloofsblijdschap. Een blijdschap die je niet voelt, is dat wel echt blijdschap? En droefheid waar je niet met heel je existentie bij betrokken bent, wat voor ‘iets’ is dat? Nee, de echtheid van je bekering is mede hieraan te herkennen dat het je innerlijk heeft aangeraakt. Verstandsgeloof heeft over zonde geen smart en het heeft over vergeving geen vreugde. Echte bekering is een hartelijk verdriet (zoals de Catechismus terecht zegt) en een hartelijke vreugde.
Wanneer jij een kind van God bent geworden, zul je (hebben) ervaren dat emotie, het gevoelig ergens over aangedaan zijn, na verloop van tijd niet altijd zo sterk is als in het begin. Je vraagt je misschien af: hoe kan ik zo onaangedaan, zo ongevoelig, aanhoren wat de Heere Jezus voor mij heeft willen lijden? Ben ik wel écht bekeerd, terwijl ik zo’n stenen hart schijn te hebben? Weet dan, dat geloof wel niet helemaal zónder emotie / gevoel kan, maar dat je geloof ook niet op het gevoel steunt. Als jij Christus kent als jouw Zaligmaker, dan mag je op Zijn gevoelvolle barmhartigheid steunen, al voel je soms niets…
