Hoe moet ik omgaan met bijbelverklaringen
Auteur: ds. W. Pieters
Misschien denk je: Bijbelverklaringen zijn voor dominees, niet voor mij. Is dat zo? Je kunt je afvragen of Bijbelverklaringen er wel zijn voor dominees. Ik weet van een dominee die een heel goede Bijbelverklaring wilde kopen, maar er geen geld voor had. Het was John Warburton. Daarom vroeg hij aan een vriend of hij het benodigde geld daarvoor mocht lenen. En weet je wat die vriend tegen hem zei: nee, hoor! Ga jij maar meer op je knieën! Een Bijbelverklaring, zo vond die vriend, is eigenlijk heel ongeschikt voor dominees. Dominees moeten hun preken niet uit Bijbelverklaringen (ook wel commentaren genoemd) halen, maar zij moeten hun preken van God krijgen.
Er zit een heel juiste gedachte in deze visie van die vriend van John Warburton. Het gevaar is namelijk dat een dominee het bidden en persoonlijk mediteren overslaat en in plaats daarvan te rade gaat bij een Bijbelverklaring. Maar zo goed als ik vorige maand duidelijk probeerde te maken dat het misbruik van Bijbelstudie in Bijbelkringen het goede gebruik niet opheft, zo geldt dat ook van een Bijbelverklaring. Misbruik is altijd mogelijk. Dan wordt de preek samengesprokkeld uit commentaren, van Calvijn en Matthew Henry en anderen. Terwijl de afhankelijkheid van God, het gebed om licht van de Heilige Geest, kwijnt. Maar er is ook een goed gebruik mogelijk van Bijbelverklaringen. Namelijk mét gebed om licht van de Heilige Geest, en mét afhankelijkheid en persoonlijke studie en overdenking.
Wie het gebruik van Bijbelverklaringen afwijst, wil wijzer zijn dan God. De Heere Zelf kan ons alle dingen leren. Hij heeft daarin geen hulp van wie ook maar nodig. Toch wil de Heere ouderlijk onderwijs, Christelijke scholen, ambtelijke dienst enzovoort gebruiken. Wij zijn in geestelijke zin niet afhankelijk van mensen; alleen van de Geest van Christus. Toch wil God dat geestelijke onderwijs geven door middel van mensen.
Let maar eens op de volgende tekst, 1 Johannes 2 vers 20, 21 en 27:
"Gij hebt de zalving van de Heilige, en gij weet alle dingen. Ik heb u niet geschreven, omdat gij de waarheid niet weet, maar omdat gij die weet. En de zalving, die gij van Hem ontvangen hebt, blijft in u, en gij hebt niet van node, dat iemand u leert."
Als je deze Schriftplaats leest, denk je: alle dominees enzovoort kunnen wel inpakken. Er hoeft niet meer te worden gepreekt, geen boeken hoeven meer geschreven te worden, want Gods kinderen hebben het niet nodig: Gods Heilige Geest onderwijst hen ...! En toch schrijft de apostel Johannes een brief. En die brief is niet alleen een stukje Bijbel, maar ook een stukje Bijbelverklaring van wat God al had geopenbaard in het Evangelie. Die brief / verklaring was dus ondanks het Geestes-onderwijs toch nog nodig. Ja, want ondanks de direkte werking van Gods Geest heeft het God behaagd om door de dwaasheid der prediking de gelovigen zalig te maken. Zo is het ook met Bijbelverklaringen. God kan en wil Zijn knechten onderwijzen. Hij kan en zal het doen door de inwendige verlichting van de Heilige Geest. Toch gebruikt Hij ook mensen, middelen: Bijbelverklaringen. Nee, de Bijbel zelf heeft geen verklaring nodig. De Bijbel is duidelijk en helder. Maar jij en ik zijn zo verduisterd, dat wij wel een verklaring, uitleg nodig hebben. Daarom zijn er gedurende alle eeuwen van het bestaan van de Christelijke kerk verklaringen van de Heilige Schriften geschreven en gelezen. Vooral sinds de kerkhervorming. Van de hand van Maarten Luther en van Johannes Calvijn zijn er hele rijen verklaringen verschenen, eerst bedoeld voor de studenten in de heilige godgeleerdheid en later ook voor het 'gewone' volk.
Maar nu jij. Jij bent geen dominee, jij studeert niet voor dominee. Jij hoeft geen preek te maken. Wat moet jij dan met een Bijbelverklaring? Toch zijn Bijbelverklaringen - in onderscheid met wetenschappelijke commentaren - juist voor 'gewone' gemeenteleden heel geschikt. Precies voor hen bedoeld. Twee voorbeelden hoe je een Bijbelverklaring kunt gebruiken. (1) Na elke kerkdienst kijk je in je Bijbelverklaring na wat de dominee heeft gepreekt. Daar leer je van. (2) Elke dag doe je een stukje Bijbelstudie aan de hand van een Bijbelverklaring.
Wil je weten wat een goede verklaring voor jou is? De Bijbelverklaring van Calvijn is wel goed, maar toch niet het meest geschikt. Ook die van Dächsel raad ik je niet als eerste aan. Maar de beste die ik ken, is - naast de kanttekeningen van de statenvertaling - de Bijbelverklaring van ds. Matthew Henry. Dominee Matthew Henry leefde in de zeventiende eeuw, driehonderd jaren geleden. Toch wordt zijn Bijbelverklaring nog keer op keer herdurkt. Het is de beste Bijbelverklaring die er is, in het bijzonder voor huiselijk en persoonlijk gebruik. Doe er je winst mee. Het is een heel bedrag dat je ervoor neer moet tellen, maar je kunt je ouders (of grootouders) vragen om het je voor te schieten, of je vraagt delen van de Bijbelverklaring voor je verjaardag. Dan heb je een prachtig bezit, dat een LEVEN LANG meegaat. Moet je het altijd met een Bijbelverklaring eens zijn? Nee, wel met de Bijbel zelf, maar verklaringen zijn mensenwerk. Daarom, gebruik ze biddend om het licht van Gods Geest; en lees ze met onderscheid.