Hoe moet ik omgaan met bijbelvertalingen
Auteur: ds. W. Pieters
God heeft als straf op de hoogmoed van Babels torenbouwers de taal van het menselijk geslacht verward. Dus verstaan de verschillende volken en stammen elkaar niet meer. Daarom is het nodig dat een boek, geschreven in de ene taal, vertaald wordt in een andere taal, als tenminste mensen van die andere taal het willen of moeten lezen. Dat geldt wel in het bijzonder van de Bijbel. God heeft Zich geopenbaard in de taal van het kleine volk Israël: het Hebreeuws. Later heeft Hij het Nieuwe Testament laten schrijven in een wereldtaal: het Grieks. Maar al was het Hebreeuws een heilige taal, namelijk door God apart gebruikt om Zichzelf en de weg der zaligheid te openbaren, en al was Grieks toendertijd een wereldtaal, tegenwoordig spreekt niemand meer die talen. En daarom moet de Bijbel, wil ze door de wereldbevolking worden gelezen, worden vertaald! De eerste Bijbelvertaling is de Griekse vertaling van het (Hebreeuwse) Oude Testament. Later, toen het Grieks als spreektaal meer en meer in onbruik raakte, en de mensen Latijn spraken en schreven, werd de hele Bijbel, Oude Testament en Nieuwe Testament, in het Latijn vertaald. In de tijd van de kerkhervorming werd de Bijbel in de landstalen vertaald; in het Duits, in het Engels, en in het Nederlands. Als jij goed Hebreeuws en Grieks kunt, hoef je geen vertaling te gebruiken. Maar als je die talen niet machtig bent, zal jij je moeten behelpen met een vertaling. Ik schrijf: je moeten behelpen ... Waarom schrijf ik zo negatief? Om de eenvoudige reden dat elke vertaling (niet alleen van de Bijbel, maar ook van alle andere boeken) per definitie een verminking of verdraaiing inhoudt. Al is de vertaler nóg zo goed in de gevende taal (Hebreeuws en Grieks); en al is hij tevens uitmuntend vaardig in de ontvangende taal (het Nederlands), dan nog is een vertaling nooit van hetzelfde gehalte als de oorspronkelijke openbaring. In elke vertaling wordt de grondtekst 'geweld aangedaan'. Daarom is het heel belangrijk dat jij de BESTE vertaling neemt, de meest betrouwbare. In Nederland is er maar één vertaling door de Vaderlandse kerk gemaakt en die vertaling is meteen ook de meest betrouwbare. Het is, zoals je al wel weet, de statenvertaling. Deze is ontstaan in de zeventiende eeuw. De Dordtse Synode heeft de opdracht tot deze vertaling gegeven, en de Generale Staten van Nederland hebben er de kosten van gedragen. Daarom is de statenvertaling met recht een NATIONALE VERTALING te noemen. Deze vertaling is zó goed, dat er maar één bezwaar aan kleeft, en dat is de verouderde taal. Bijna vier eeuwen is het immers geleden dat deze vertaling tot stand kwam. En in de loop van die vier eeuwen is de taal best wel wat veranderd. Allerlei woorden, zoals 'wijf' zijn veranderd. Wie zich aan de verouderde taal stoot, kan bijna geen vers in de statenbijbel lezen of hij wordt geïrriteerd. Maar dat ligt natuurlijk niet aan de statenbijbel. Dat ligt dan uitsluitend aan hem zelf. Er zijn in de loop der eeuwen ook andere vertalingen verschenen, zoals de 'Nieuwe Vertaling', de 'Groot Nieuws Vertaling', en 'Het Boek'. Deze vertalingen hebben voordelen en nadelen. Een groot voordeel is dat ze in hun taalgebruik min of meer aansluiten bij tegenwoordig. Maar de nadelen zijn groter, namelijk: de grondslag van deze nieuwe vertalingen is fout. Dat geldt ook van de nieuwste Bijbelvertaling, dit jaar uitgekomen, bedoeld om een oecumenische vertaling voor heel het volk te zijn: rooms en protestants. Wat is er dan verkeerd aan de grondslag? Een gedetailleerd antwoord zou te technisch zijn; het komt hierop neer: de grondtekst van de statenvertaling is een andere dan van de nieuwe vertalingen; én het vertaal-principe van de laatste eeuw bindt minder nauwgezet aan de grondtekst dan in de tijd van de zogenaamde 'Oude Vertaling'. Nee, het oude is niet altijd beter, maar in dit geval (helaas!) wel. Het is zeer wenselijk dat er een nieuwe, moderne vertaling komt, aansluitend bij de taal en stijl van tegenwoordig, die gebruik maakt van dezelfde grondtekst als de statenvertalers en die ook uitgaat van dezelfde vertaalprincipes. Zo'n vertaling is mogelijk. Bekwame mannen zijn beschikbaar, maar het hele punt is erg gevoelig. En daarom bewerkt het in de praktijk helaas meer verdeeldheid dan eenheid. Hoe moet je nu met Bijbelvertalingen omgaan? Neem de meest betrouwbare, al is de taal wat verouderd. Gebruik de kanttekeningen om beter te begrijpen wat er wordt bedoeld - die worden dit jaar opnieuw uitgegeven in zeer handzaam formaat! Zo kun je God Nederlands horen spreken ...
Iedereen die ook Engels of Duits of Frans of Spaans kan, zou ik willen aanraden om naast de Nederlandse vertaling een buitenlandse te gebruiken. Dat kan erg verduidelijken. Je krijgt beter zicht op de eigenlijke bedoeling. Het scherpt je geest. In het Duits is er de Lutherbijbel, in het Engels de King James Version of Authorised Version, in het Frans is er de 'Louis Segond' vertaling, en in het Spaans de vertaling van 1569, de Casiodoro de Reina - Valera.
'Beresjiet bara elohim eth-hasjamaiem we-eth ha-arets' = 'En archei epoièsen ho Theos ton oeranon kai ten gen' = 'In principio creavit Deus caelum et terram' = 'In the beginning God created the heaven and the earth' = 'Am Anfang schuf GOtt Himmel und Erde' = 'En el principio creó Dios los cielos y la tierra' = 'In den beginne schiep God de hemel en de aarde'.
