Hoe moet ik omgaan met eigengerechtigheid
Auteur: ds. W. Pieters
Het gaat in dit woord om twee dingen: gerechtigheid; én dat het van je eigen is. In het woord gerechtigheid herken je het woord recht. We moeten denken aan een wet, en het overeenstemmen met die wet. Het gaat natuurlijk over de wet van God. Wanneer wij overeenstemmen met die wet, dan hebben wij gerechtigheid. Hebben wij dit in eigen kracht gedaan, dan hebben wij een gerechtigheid van onszelf, deze kunnen we noemen eigengerechtigheid. De Farizeeër in de gelijkenis van Lukas 18 denkt dat hij het zover heeft geschopt. Hij is best tevreden over zichzelf. Maar de Heere Jezus niet bepaald. Hij is het meer eens met de tollenaar, die helemaal geen wetsgehoorzaamheid of gerechtigheid bezit. Een ander voorbeeld is de oudste zoon in de gelijkenis van de verloren zoon, in Lukas 15. Je weet wel hè, die zo tevreden is over zichzelf. Dat is een kenmerk van eigengerechtigheid: tevreden zijn over je zelf. Ik weet niet of jij daar veel last van hebt, of dat je juist erg ontevreden over je zelf bent, maar ik denk dat de meeste mensen negatiever over hun naasten denken dan over zichzelf. Helaas! De Bijbel verbiedt het ons. En wanneer de Heilige Geest in je leven is gekomen, gaat het echt over. Weet je waarom? Omdat die Heilige Geest jou laat zien wie je bent, en dat valt niet mee. Dan ga je begrijpen dat het doopformulier ons leert: dat wij vermaand worden een mishagen aan onszelf te hebben, ons voor God te verootmoedigen, en onze reinigmaking en zaligheid buiten onszelf te zoeken.
Hier heb je ook meteen het antwoord op de vraag: hoe moet ik omgaan met eigengerechtigheid, namelijk we moeten ze helemaal kwijt. Ieder spoortje van eigendunk, zelfoverschatting, en goede gedachten over onszelf koesteren, moet radicaal uit ons worden uitgeroeid. Radicaal betekent met wortel en tak.
Waarom moeten wij eigengerechtigheid kwijt? Om twee redenen: ten eerste omdat eigengerechtigheid niet terecht is en ten tweede omdat zij schadelijk is. Om op dat laatste verder te gaan: eigengerechtigheid staat de gerechtigheid van Christus in de weg. Misschien vind je dat moeilijk. Het komt in het kort hierop neer: wanneer je tevreden bent over jezelf, hoeft Jezus Christus niet zo nodig in jouw plaats te worden geëxecuteerd, wel? De kern van het evangelie nu bestaat hierin dat Jezus Christus de plaats inneemt van een ander, zowel in het gehoorzamen aan al Gods geboden, als ook in het dragen van al de verdiende straffen. Meen jij zelf te kunnen gehoorzamen, waarom zou Jezus het dan voor jou moeten doen? En straffen? Die heb je niet verdiend; dus hoeft een ander die niet in jouw plaats te dragen. Is eigengerechtigheid een groot probleem, denk je? Ik denk dat het probleem groter is dan de mensen vermoeden. En het is des te groter omdat wij het ons niet bewust zijn. Eigengerechtigheid is een vroom gecamoufleerde vorm van ongerechtigheid. Dat onze ongerechtigheid walgelijk moet zijn voor God, willen we nog wel erkennen, maar dat ook onze gerechtigheid of deugdzaamheid voor God walgelijk is, dat accepteren we niet.
In de trouwbijbel van mijn ouders stond wat dat betreft een karakteristieke drukfout in Jesaja 64 vers 6. Wat denk jij dat daar staat?
… al onze ongerechtigheden zijn als een wegwerpelijk kleed…
of:
… al onze gerechtigheden zijn als een wegwerpelijk kleed…
Bij het woord wegwerpelijk moet je denken aan walgelijk, vies. Zie je het verschil? In elke bekering zijn twee moeilijke punten: in de eerste plaats dat jij je van je ongerechtigheid, je zonden, moet afkeren. In de tweede plaats dat jij je van je gerechtigheden, je deugden, moet afkeren. Jezelf veroordelen en voor God schamen omdat je zo slécht bent, is al een groot wonder. Maar jezelf veroordelen en voor God schamen omdat jij zo “góed” bent (tussen aanhalingstekens), is een veel groter wonder. Ik zal je een advies geven om eigengerechtigheid te vermijden: vraag veel om ontdekkend licht. Wat is ontdekkend licht? Onderwijs van de Heilige Geest waardoor je de werkelijkheid ziet, zoals ze is; dus ook jezelf ziet en waardeert zoals je bent: geen streepje hoger dan een nul en een niet. Zo is er in je hart plaats voor Christus, zo leer je Hem waarderen en begeren. En zo ga je Hem eren!
