Orthopraxie - 4
Auteur: ds. W. Pieters
Volgens Luther slaat de duivel op de vlucht als je een psalm zingt. Die uitspraak van deze grote en ootmoedige reformator moet je natuurlijk niet als een halve toverbezwering opvatten. Hij bedoelt natuurlijk: gelovend in en afhankelijk van God ... Maar dan is het toch wel zo. En zo bedoelt Paulus het in Efeziërs 5 vers 19 ook.
In vers 20 wordt er nog iets van dezelfde categorie toegevoegd:
"Dankende te allen tijd voor alle dingen God en de Vader, in de Naam van onze Heere Jezus Christus."
Zelfs in tegenspoed en moeite is er reden om God en danken. Ondanks tegenspoed en moeite moeten we God danken voor de zovele dingen die we nog krijgen. En zelfs is er reden om God te danken voor alle moeiten en tegenspoeden. Want Romeinen 8 vers 28 is ook in 2022 nog steeds waar:
"Wij weten dat degenen die God liefhebben, alle dingen medewerken ten goede."
De apostel gaat verder met zijn lezers te onderwijzen wat de rechte praktijk is, hoe wij als kinderen van God ons moeten gedragen (orthopraxie dus) en schrijft in vers 21:
"Elkaar onderdanig zijnde in de vreze Gods."
Over het Griekse woord voor 'onderdanig zijn' las ik in een woordenboek de volgende opmerking:
'Een Griekse militaire uitdrukking met de betekenis "afdelingen en troepen op militaire manier onder bevel van een leider plaatsen." In het niet-militaire gebruik was het "een vrijwillige houding van zich schikken, samenwerken, verantwoordelijkheid aanvaarden en een last dragen".'
Wat heerlijk als het in de gemeente zo mag gaan!
De taalkundige constructie van dit vers staat nog steeds in verband met vers 18 en kan als volgt worden weergegeven:
'Wordt vervuld met de Geest door je aan elkaar te onderwerpen in de vreze Gods.'
Hoe kun je met de Heilige Geest worden vervuld? Door tot Gods eer psalmen enzovoorts te zingen, door God te danken voor alles wat Hij in je leven beschikt én door je vrijwillig aan elkaar te onderwerpen, je te schikken, samen te werken, verantwoordelijkheid te aanvaarden en elkaars lasten te (helpen) dragen.
Makkelijk en praktisch is? Ja, praktisch is het wel, maar makkelijk? Als je ook maar enige verbeelding hebt, is dit het moeilijkste wat er maar te denken is. En daarom zijn er zo weinig kinderen van God VERVULD met Christus' Geest ...
Maar schenkt God ons dagelijks te mogen beoefen wat zelf-verloochening / zelf-wegcijfering is, dan is het niet zo moeilijk om je aan een ander te onderwerpen. Niet slaafs, niet vanwege een psychisch minderwaardigheidscomplex, maar in liefde!
Door deze omschrijving komt Paulus er vervolgens toe, onder de onfeilbare leiding van de Heilige Geest, geloven wij stellig, om te gaan schrijven over het huwelijk.
Heel praktisch.
Heel geestelijk tegelijkertijd.
Hij begint met dat 'je onderwerpen' (vers 22):
"Gij vrouwen, weest aan uw eigen mannen onderdanig."
Wat betekent 'onderdanig zijn' ook al weer?
'Een vrijwillige houding van zich schikken, samenwerken, verantwoordelijkheid aanvaarden en een last dragen.'
In de (huwelijks)liefde echt niet moeilijk. Toch gaat het wel tegen de tijdgeest van de 21ste eeuw in ... Maar waar het in praktijk wordt gebracht, blijft het huwelijk een stuk langer in stand dan waar de tijdgeest van 'voor jezelf opkomen, op je strepen staan' enzovoorts heerst.
En de kwaliteit van zo'n huwelijk is ook stukken beter ...
Paulus is niet alleen uiterst praktisch, maar ook diep geestelijk, wat hieruit blijkt dat hij erbij schrijft:
"... zoals aan de Heere."
Hier vind je niet alleen de norm 'hoe / in welke mate', maar ook de motivering of drijfveer 'waarom' een vrouw aan haar man onderdanig zou zijn.
Daar gaat ook het volgende vers over:
"Want de man is het hoofd van de vrouw, zoals ook Christus het Hoofd van de gemeente is; en Hij is de Behouder van het lichaam."
Dit is een tamelijk ouderwetse en achterhaalde zaak - volgens vele ge-emancipeerde en feministische vrouwen (ook in onze kringen, en misschien ook wel onder de lezers van 'De Catechisant'). Ik kan het begrijpen, want dat 'hoofd zijn' hebben heel wat mannen bar slecht in praktijk gebracht, zodat je als vrouw (of meisje op weg naar het huwelijk) er naar van zou worden. En ja, dat wekt weerzin op. Maar luister, misbruik van iets betekent niet dat het op zich verkeerd is of dat het niet goed gebruikt zou kunnen worden! Hier ook: dat vele mannen zich hebben misdragen, als halve of hele dictators, betekent niet dat dit stukje Heilige Schrift opeens mis is; het betekent alleen maar dat mannen het 'hoofd zijn' beter / Bijbels in praktijk moeten brengen.
ORTHOPRAXIE
'Hoofd-zijn' houdt heel wat in. Het beste kan ik dit duidelijk maken aan de functie van het lichamelijke hoofd. Jouw hoofd, hoe functioneert dat? Speelt dat de baas? Gedraagt het zich als een tiran? Nee, hè? Jouw hoofd is er juist om alles in je lichaam op een goede en prettige manier te regelen. Je ogen en oren zijn er helemaal op gespitst of op gericht om over heel je lichaam te waken, dat er geen kwaad gebeurt. Voorbeeld: je loopt op blote voeten in de keuken, waar net je broertje een glas kapot liet vallen. Je voeten weten dat pas, wanneer je erin trapt. Maar je ogen ..., wanneer die dat kapotte glas zien liggen, geven even een seintje naar je voeten om een andere 'weg' te kiezen. Zo is je hoofd de 'behouder' van je lichaam. En dat is nu net het grote doel van 'hoofd zijn', zoals Paulus dat direct duidelijk maakt in hetzelfde (23ste) vers:
"Hij is de Behouder van het lichaam."
In sommige Bijbeluitgaven staat 'hij' met hoofdletter, in sommige met een kleine letter. In het Grieks staat nooit een hoofdletter, dus je moet uit het zinsverband afleiden wat de schrijver bedoelt. Bedoelt hij dat de man als hoofd van zijn vrouw, haar behoeder en beschermer is? Of bedoelt hij dat Christus als het Hoofd van Zijn gemeente haar Behoeder en Beschermer is? In wezen maakt het niet uit, want het gaat hier over de 'gelijkstelling' tussen Christus en de echtgenoot: zoals Christus is, zo is ook de echtgenoot voor zijn echtgenote. Christus is het Hoofd van de gemeente, en de man is het hoofd van zijn vrouw en van beiden geldt, dat ze de behoeder van het lichaam (namelijk de gemeente / de vrouw) zijn.
Als jij, jongen, nog niet getrouwd bent, maar misschien al wel verkering hebt of verloofd bent, mag ik je dan eens vragen: ben jij geschikt om te functioneren als hoofd = beschermer van je meisje / verloofde / toekomstige vrouw? Anders moet je het haar niet aandoen om haar te trouwen ... Wil jij graag haar hoofd zijn? Niet 'baas', maar 'beschermer / behouder'? Ben jij zo totaal op haar gericht dat je niet voor jezelf wilt leven, maar voor haar?
En ben je getrouwd, dan gelden natuurlijk dezelfde vragen, al kun je dan het getrouwd zijn niet meer ongedaan maken, maar is het de bedoeling dat je het eventueel verkeerd getrouwd zijn ongedaan maakt door in vurig en gezamenlijk gebed nu goed getrouwd te raken, door Gods genade ...!
Conclusie? Vers 24:
"Daarom, zoals de gemeente aan Christus onderdanig is, alzo ook de vrouwen aan hun eigen mannen in alles."
Wat betekent 'alles'?
Misschien denk je: nou, dat is nogal simpel: alles is gewoon alles ...! Ja, dat denk je wel, maar zo eenvoudig ligt het toch volgens onze statenvertalers net niet. Zij omschrijven het woordje 'alles' als volgt:
'Namelijk in de vreze Gods, zoals in vers 21 uitgedrukt wordt; dat is, zolang het niet strijdt tegen de liefde of het bevel van Christus, die het Hoofd is van man en vrouw.'
Dus je moet als vrouw niet blindelings gehoorzamen, maar altijd met een oog op Gods Woord. Daarom staat in het huwelijksformulier ook:
... alles wat recht en billijk (redelijk) is.
Het kan zelfs zijn dat je op een moment precies het tegenovergestelde moet doen van onderdanig zijn, zoals in het slot van de kanttekening op Efeziërs 5 vers 24 wordt aangeduid met een verwijzing naar Lukas 14 vers 26, waar Jezus zegt:
"Indien iemand tot Mij komt en niet haat zijn vader, en moeder, en vrouw, en kinderen, en broeders, en zusters, ja, ook zelfs zijn eigen leven, die kan Mijn discipel niet zijn."
Vervolgens komt de man wat nadrukkelijker aan de beurt, wat betreft hoe hij zich moet gedragen tegenover zijn vrouw (vers 25):
"Gij mannen, hebt uw eigen vrouwen lief."
Nou, denken de vrouwelijke lezers van deze rubriek misschien, daar komen mannen makkelijk vanaf! Alleen maar liefhebben ... Ja, dat lijkt een stukje gemakkelijker dan onderdanig zijn, maar het is de vraag of dit werkelijk zo is. In de eerste plaats hebben we al gezien dat een man hoofd van zijn vrouw moet zijn, én wat dat betekent; en in de tweede plaats ..., wat houdt 'liefhebben' eigenlijk precies in? Is dat wel gemakkelijk? Ja, als (1) die vrouw zich altijd zó gedraagt dat hij haar vanzelfsprekend liefheeft ...; en (2) als zijn gevallen adamsbestaan hem niet danig parten speelde in egoïsme ...!
Liefhebben is volgens de apostel Johannes alleen mogelijk bij God vandaan, als gave van de Hemel. Hoever gaat dat liefhebben eigenlijk? Paulus geeft een maatstaf aan in hetzelfde vers:
"... zoals ook Christus de gemeente heeft liefgehad, en Zichzelf voor haar heeft overgegeven." Namelijk tot in de allervreselijkste kruisdood.
Ben jij bereid voor je (aanstaande) vrouw te sterven? Zo nee, dan heb je haar niet lief, zoals Christus Zijn gemeente heeft liefgehad, en dus ben je niet in het (orthopraxe) spoor van Paulus' advies / bevel.
