Populaire psalmen - is dat een probleem?

Auteur: Machiel Karels

Veel of weinig gezongen psalmen

Regelmatig duikt de discussie weer op over veel- en weinig gezongen psalmen. En terecht: er zijn bijna 1500 psalmverzen met een rijke inhoud. Als een groot deel daarvan niet gebruikt wordt, is dat jammer.

Maar is dit echt zo jammer? Wat is er eigenlijk precies aan de hand? In dit artikel wordt een analyse gedaan van de statistieken van Psalmboek.nl van het onderdeel 'Zingen'. Die statistieken geven namelijk informatie over veel- en weinig gezongen psalmen.

Daarna worden deze psalmverzen naast elkaar gezet en worden de verschillen bekeken. Dat geeft informatie over de populariteit van de veelgezongen psalmen.

Analyse gebruik Psalmboek.nl

De onderstaande analyse betreft de statistieken van het onderdeel 'Zingen' van precies één jaar: 17 februari 2011 tot en met 17 februari 2012.

Uit een enquête onder de gebruikers van deze site blijkt dat de helft van het gebruik op school is en de helft thuis.

Pageviews versus zingen

Het onderdeel 'Zingen' heeft in die periode 1.804.399 pageviews gegenereerd. Dus zoveel pagina's zijn er aangeklikt. Het aanklikken van een pagina wil nog niet zeggen dat het psalmvers ook daadwerkelijk is gezongen. Het geeft echter wel een indicatie van de populariteit van een psalm of psalmvers.

Er zijn 1454 psalmverzen in de berijming van 1773.

Psalmen en psalmverzen

Er wordt in de analyse eerst gekeken naar de populariteit van complete psalmen. Daarna wordt er gekeken op het niveau van een vers. Het is namelijk logisch dat een psalm met zo'n 20 verzen vaker gezongen wordt dan een psalm met maar vier verzen. Dat is louter statistisch verklaarbaar doordat de eerste psalm vijf keer zoveel verzen telt.

Meestgezongen psalmen

Achter de psalm staat het aantal keer dat een pagina van de betreffende psalm is aangeklikt. Of het aangeklikte vers ook daadwerkelijk is gezongen, is daarmee niet gezegd.

81 (40.646)
119 (40.352)
68 (38.511)
25 (37.127)
42 (36.964)
150 (34.101)
84 (27.158)
116 (22.294)
105 (21.876)
100 (21.327)

De 10 meestgezongen psalmen zijn dus bij elkaar 320.356 keer aangeklikt.

Minstgezongen psalmen

58 (3.095)
131 (3.308)
55 (3.548)
59 (3.611)
137 (3.627)
28 (3.776)
53 (3.805)
76 (3.868)
94 (4.470)
78 (4.725)

De 10 minst gezongen psalmen zijn bij elkaar 37.833 keer aangeklikt.

Verschil in aantallen per psalm bekeken

De 10 meestgezongen psalmen zijn dus grofweg 10 keer vaker aangeklikt dan de 10 minstgezongen psalmen. (8,4 keer om precies te zijn)

Dit verschil moet echter gecorrigeerd worden op het aantal verzen per psalm. Het is namelijk logisch dat een psalm met meer verzen vaker aan bod komt dan een kleine psalm met weinig verzen.

De 10 populairste psalmen hebben samen 193 verzen en de 10 minst populaire psalmen hebben 108 verzen. Dat betekent een factor 1,8 verschil.

Als hierop het verschil gecorrigeerd wordt, zijn de meestgezongen psalmen 4,7 keer vaker aangeklikt dan de weinig gezongen psalmen. Dus zeg maar globaal 5 keer zo vaak.

Meestgezongen verzen

Achter het psalmvers staat het aantal keer dat de pagina met het betreffende vers is aangeklikt. Of het vers ook daadwerkelijk is gezongen, is daarmee niet gezegd.

81 vers 12 (8.462)
68 vers 10 (5.886)
25 vers 2 (5.672)
84 vers 2 (3.798)
4 vers 4 (3.737)
1 vers 4 (3.715)
2 vers 7 (3.680)
150 vers 3 (3.568)
105 vers 5 (3.507)
150 vers 2 (3.452)

De meestgezongen psalmverzen zijn bij elkaar 45.477 keer aangeklikt.

Minstgezongen verzen

Het onderstaande lijstje toont de 10 minst gezongen psalmverzen. Hierbij zijn echter verzen van dezelfde psalm weggelaten. Voorbeeld: van psalm 78 zijn er een heel aantal verzen die eigenlijk binnen de top 10 van minst gezongen psalmverzen horen. Alleen vers 16 is echter vermeld. De 100 minst gezongen psalmverzen betreffen namelijk maar 10 psalmen. Van elke psalm is hieronder het minst gezongen vers genoemd.

78 vers 16 (14)
55 vers 9 (29)
106 vers 13 (30)
119 vers 74 (36)
37 vers 18 (38)
109 vers 14 (40)
136 vers 18 (47)
107 vers 18 (49)
38 vers 19 (49)
9 vers 14 (54)

De minstgezongen verzen zijn bij elkaar 386 keer aangeklikt.

Verschil in aantallen per vers bekeken

De 10 meestgezongen psalmverzen zijn bijna 120 keer vaker aangeklikt dan de 10 minstgezongen psalmen. (117,8 keer om precies te zijn)

Het verschil tussen het meest gezongen vers, psalm 81 vers 12 en het minst gezongen vers, psalm 78 vers 16 is zelfs 600 keer.

Inhoud populaire psalmen

Waarom zijn de veelgezongen psalmen nu zo populair? We kijken naar de inhoud van de 5 meest gezongen psalmverzen.

81 vers 12 (8.462 keer)
"Opent uwen mond;
Eist van Mij vrijmoedig,
Op mijn trouwverbond;
Al wat u ontbreekt,
Schenk Ik, zo gij 't smeekt,
Mild en overvloedig."

68 vers 10 (5.886 keer)
Geloofd zij God met diepst ontzag!
Hij overlaadt ons, dag aan dag,
Met Zijne gunstbewijzen.
Die God is onze zaligheid;
Wie zou die hoogste Majesteit
Dan niet met eerbied prijzen?
Die God is ons een God van heil;
Hij schenkt, uit goedheid, zonder peil,
Ons 't eeuwig, zalig leven;
Hij kan, èn wil, èn zal in nood,
Zelfs bij het naad'ren van den dood,
Volkomen uitkomst geven.

25 vers 2 (5.672 keer)
HEER, ai, maak mij Uwe wegen,
Door Uw woord en Geest bekend;
Leer mij, hoe die zijn gelegen,
En waarheen G' Uw treden wendt,
Leid mij in Uw waarheid, leer
IJv'rig mij Uw wet betrachten;
Want Gij zijt mijn heil, o HEER,
'k Blijf U al den dag verwachten.

84 vers 2 (3.798 keer)
Zelfs vindt de mus een huis, o HEER,
De zwaluw legt haar jongskens neer
In 't kunstig nest bij Uw altaren,
Bij U, mijn Koning en mijn God,
Verwacht mijn ziel een heilrijk lot;
Geduchte HEER der legerscharen,
Welzalig hij, die bij U woont,
Gestaâg U prijst en eerbied toont.

4 vers 4 (3.737 keer)
Gij hebt m' in 't hart meer vreugd gegeven,
Dan and'ren smaken in een tijd,
Als zij, door aards geluk verheven,
Bij koorn en most wellustig leven,
ln hunnen overvloed verblijd.
Ik zal gerust in vrede slapen,
En liggen ongestoord ter neer;
Want Gij alleen, mijn schild en wapen,
Schoon 't onheil schijnt voor mij geschapen,
Zult mij doen zeker wonen, HEER.

Thema's van de populaire psalmen

De veelgezongen psalmen gaan over:
Gods vrijgevigheid
Zijn gunstbewijzen
De zaligheid en het heil in God
Zijn hulp in nood
Gebed om leiding
Vertrouwen op God
Verlangen naar God en Zijn huis
Vreugde in God

Inhoud weinig gezongen psalmen

Waarom zijn de weinig gezongen psalmen zo weinig populair? Hieronder staat de tekst van de 5 minst gezongen psalmverzen.

78 vers 16 (14 keer)
Ziedaar Gods toorn, gelijk een vuur, ontstoken;
Zijn eer werd op hun machtigsten gewroken,
Daar plaag op plaag geweldig nedervelden
't Aanzienlijkst deel, het puik van Isrels helden,
Maar 't volk ging voort, hun ongeloof hield aan;
God had vergeefs Zijn wonderen gedaan.

55 vers 9 (29 keer)
Dat hen de dood als schuldheer velle,
En levend stort' in 't diepst der helle;
Want boosheid huisvest in de harten
En tenten van dit boze rot.
Maar ik zal roepen tot mijn God,
Die mij zal redden uit mijn smarten.

106 vers 13 (30 keer)
Toen dreigde God hen met den dood;
En nimmer waren z' in dien nood
Zijn hooggeduchte wraak ontweken,
Zo Mozes, Zijn verkoren held,
Zich niet bij God, met ernstig smeken,
Voor hen had in de bres gesteld.

119 vers 74 (36 keer)
Ik heb somtijds het scheem'rend morgenlicht
Verrast, om U mijn schreien te doen horen;
'k Heb op Uw woord gehoopt, en mijn gezicht,
Eer nog het uur der nachtwaak was geboren,
Den slaap ontroofd, om, naar mijn lust en plicht,
De wijsheid van Uw reed'nen na te sporen.

37 vers 18 (38 keer)
Ik heb het lot eens dwing'lands waargenomen;
Hij breidde zich verbazend uit in't rond,
Gelijk een boom, die, tot zijn kracht gekomen,
Op 't weligst groeit, geplant in eigen grond;
Maar 'k zocht welhaast vergeefs die plaag der vromen:
Hij was niet meer, hoe vast hij eertijds stond.

Thema's van de weinig gezongen psalmen

Gods toorn over ongeloof
De straf van God voor de zonden van het volk
Vraag aan God om wraak over vijanden
Gebed in angst voor vijanden
Dreiging van wraak en dood als straf
Klacht tot God in verdriet en nood
Beschrijving van de voorspoed van de vijand

Vergelijking thema's van de psalmverzen

Wat opvalt aan de inhoud van de bovenstaande populaire en minder populaire psalmen is het volgende. De populaire psalmen bevatten meer inhoud en meer thema's. De thema's zijn ook veelomvattender en passen dus bij meer bijbelgedeelten. De thema's zijn ook veelal positief. Voorbeeld: De zaligheid en het heil in God is een erg breed en veelomvattend thema.

Bij de niet-populaire psalmverzen valt op dat er minder thema's besproken worden en dat het smallere thema's zijn. Voorbeeld: de beschrijving van de voorspoed van vijanden is een redelijk smal thema. Dit zal bij minder bijbelgedeelten passen.

Conclusie

Er zijn grote verschillen in populariteit van psalmverzen. De 10 meestgezongen psalmen worden 5 keer zo vaak gezongen als de 10 minstgezongen psalmen.

De verschillen op het niveau van psalmverzen zijn extreem groot. De 10 meestgezongen verzen worden zo'n 120 keer vaker gezongen dan de 10 minst gezongen verzen.

Populaire psalmen worden vaker gezongen omdat ze rijker van inhoud zijn en bredere thema's bezingen.

Populaire psalmen hebben een positieve inhoud en weinig gezongen psalmen hebben een negatief thema.

Stelling

Het is niet per definitie een probleem dat een deel van het psalmboek minder vaak gezongen wordt. Als er gekeken wordt naar het gebruik van de Bijbel zien we precies hetzelfde patroon. Uit sommige bijbelboeken wordt nauwelijks gepreekt, terwijl er ook hele 'populaire' bijbelboeken zijn. Ook daar speelt de grootte en de thematiek van het betreffende bijbelgedeelte een grote rol.

Het zou jammer zijn als rijke, veelomvattende psalmverzen door onbekendheid onder het stof blijven liggen. Het is minder een probleem als hele specifieke psalmverzen met een smal thema weinig gezongen worden.

De populariteit van psalmverzen lijkt met name samen te hangen met de inhoud van de psalm en niet of nauwelijks met de melodie.

Het schrappen van een aantal melodiën van onbekende psalmen en vervangen voor al gebruikte melodiën is onwenselijk. Bij het memoriseren van psalmen heb je veel steun aan de melodie. Als je die steun weghaalt, wordt het leren van lastige psalmen alleen maar moeilijker.